Вашиот водич за светот на обврзниците
Во светот на финансиите, акциите секогаш го крадат шоуто. Тие се возбудливи, динамични и ветуваат голем раст. Но, додека сите зборуваат за акции, најголемите инвеститори тивко градат богатство со нивниот постабилен, попредвидлив и да, малку „поздодевен“ роднина – обврзниците.
Што ако ви кажеме дека токму оваа „здодевна“ инвестиција е темелот на секое здраво портфолио? Зборот „обврзница“ доаѓа од идејата за нешто што „врзува“ – формално ветување, цврст договор. Ајде да го демистифицираме овој моќен инструмент и да видиме зошто е клучен за вашата финансиска сигурност.
Што е обврзница? (Наједноставно можно)
Замислете дека вие сте банката. Обврзницата е, во суштина, заем што вие, како инвеститор, ѝ го давате на некоја институција. Таа институција може да биде:
- Државата (државни обврзници, се сметаат за најсигурни)
- Општина или град (муниципални обврзници)
- Голема компанија (корпоративни обврзници)
Во замена за вашите пари, издавачот се обврзува (се „врзува“) да ви го врати целиот износ на одреден датум во иднина и, во меѓувреме, редовно да ви исплаќа камата. Вие станувате заемодавач, а тие стануваат ваш должник. Едноставно, сигурно и предвидливо.
Видови обврзници
Постојат неколку видови на обврзници:
Гарантирани обврзници
Гарантирани обврзници се оние кај освен издавачот,уште една институција (најчесто банка), која дава гаранција дека издавачот ќе ја изврши обврската по обврзниците и во тој случај ќе ја исплати каматата и главницата во предвидените рокови. За оваа услуга банката-гарант добива провизија, и воедно го врши пласманот на обврзницата.
Осигурени (хипотекарни) обврзници
Осигурени (хипотекарни) обврзници се обврзници кои при издавањето се осигуруваат со хипотека на недвижниот имот на издавачот (емитентот). Имотот е даден под хипотека најчесто има пазарна вредност која во најмала рака е поголема од износ кој е позајмен со обврзниците. Во случај еминтетот да дојде во тешкотии при исплаќање на обврските и не успее да ги исплати финансиите во рамки на рокот на доспевање, имотот даден како обезбедување се продава со цел се исплатат сопствениците на осигурените обврзници.
Неосигурени обврзници
Неосигурени обврзници се оние обврзници кои немаат осигуривање (хипотека) како имот, туку зад нив стои единствено финансиската стабилност и рејтингот на компанијата. Ваквите обврзници најчесто ги издаваат високо бонитетни друштва.
Обврзници без купон
Обврзници без купон се понов вид на обврзници кои станале популарни во последниот период посебно кај големите компании. Тие претставуваат обврзници кои немаат камата. Кај овие обврзници каматата не се исплатува, туку се пресметува со вградување во цената на обврзница со дисконтирање на номиналната цена на обврзницата (обично дисконтот се движи од 20%-30% од номиналната цена).
Откупливи обврзници
Откупливи обврзници се обврзници кои имаат фиксна камата и кои му даваат право на сопственикот да ги наплати во одреден момент пред рокот на доспевање, ако на пазарот дојде до пораст на каматните стапки во однос на каматната стапка што ја носи обврзницата.
Отповикливи обврзници
Отповикливи обврзници се обврзници кои му даваат можност на емитентот да ги повлече обврзниците пред рокот на доспевање, на тој начин што на самите инвеститори ќе им исплати поголема вредност од номиналната вредност на обврзниците. При повлекувањето на обврзниците не може да се изврши нова емисија на обврзници, ниту пак истата да се направи пред наведениот рок за повлекување.
Партиципативни обврзници
Партиципативни обврзници се обврзници кои покрај каматата на нивниот сопственик му даваат и право да учествува учество во добивката на друштвото, доколку истата биде остварена во предвидениот износ.
Заменливи (конвертабилни) обврзници
Заменливи (конвертабилни) обврзници се обврзници кои можат во одредено време, под однапред познати услови, да се заменат за обични акции на друштвото.
Анатомија на една обврзница: Што всушност купувате?
Секоја обврзница, како формална хартија од вредност, има неколку клучни елементи кои мора да ги разберете, бидејќи тие ја дефинираат вашата заработка:
- Номинална вредност (Principal): Ова е износот на заемот што ќе ви биде вратен на крајот. Ако купите обврзница со номинална вредност од 10.000 денари, тоа е сумата што ќе ја добиете назад кога ќе „доспее“.
- Каматна стапка или Купон (Coupon): Ова е процентот што издавачот ќе ви го плаќа како камата, најчесто годишно или полугодишно. Ако обврзницата од 10.000 денари има купон од 5%, тоа значи дека ќе добивате 500 денари секоја година.
- Рок на доспевање (Maturity Date): Ова е датумот кога заемот завршува и кога издавачот е должен да ви ја врати целата номинална вредност.
Не е сè во каматата: 4-те начини на кои заработувате
Убавината на обврзниците е што тие нудат повеќе начини на заработка, во зависност од вашата стратегија. Еве ги четирите клучни типа на принос:
- Купонска добивка: Ова е наједноставната форма на заработка – редовните исплати на камата. Тоа е вашиот предвидлив, стабилен приход од инвестицијата.
- Тековна добивка: Обврзниците се тргуваат на пазарот, што значи дека нивната цена може да варира. Ако успеете да купите обврзница под нејзината номинална вредност (со дисконт), вашиот ефективен принос ќе биде повисок од купонската стапка.
- Добивка до доспевање: Ова е вашиот вкупен поврат ако ја чувате обврзницата до самиот крај. Овој показател ги вклучува сите идни исплати на камата плус разликата помеѓу цената по која сте ја купиле и номиналната вредност што ќе ви биде вратена. Тоа е најкомплетната слика за вашата заработка.
- Вкупна добивка (со реинвестирање): Ова е местото каде се случува магијата. Ако секоја камата што ќе ја добиете ја реинвестирате, вие почнувате да заработувате камата на каматата (сложена камата), што драстично го забрзува растот на вашето богатство на долг рок.
Наместо заклучок
Во свет опседнат со брз раст и висок ризик, обврзниците нудат нешто што е многу поретко и повредно: сигурност и предвидливост. Тие се стабилизаторот на вашето портфолио, сидрото што ве чува мирни кога пазарите на акции се бурни.
Тие можеби не се тема на разговор на забави, но се темелот врз кој се гради вистинска и одржлива финансиска слобода. Затоа, прашањето не е дали обврзниците се возбудливи, туку дали вашето портфолио има цврст темел, или е целосно изложено на ветрот на пазарот?