Од идеја до акција: Вашиот комплетен водич за тргување на берзата
Светот на берзата често изгледа како ексклузивен клуб со тајни правила. Гледате графикони, слушате за трансакции и се прашувате: како точно се случува таа магија? Како една одлука се претвора во реална сопственост на дел од компанија?
Вистината е дека зад секоја трансакција стои јасен, логичен и регулиран процес. Тргувањето со акции не е мистерија, туку процедура со чекори што секој може да ги научи. Ајде да го расветлиме целиот пат – од моментот кога една акција се „раѓа“, до моментот кога ќе легне на вашата сметка.
Пред да стигне до вас: Каде се „раѓаат“ акциите?
Пред да можете да купите акција, таа мора прво да биде понудена. Ова се случува на два различни „пазари“:
- Примарен пазар: Замислете го ова како премиера на филм. Ова е моментот кога една компанија за првпат ги нуди своите акции на јавноста преку т.н. иницијална јавна понуда (IPO). Парите од оваа продажба одат директно кај компанијата, која ги користи за раст и развој.
- Секундарен пазар: Ова е местото каде што се случува секојдневното тргување. Тоа е Македонската берза. Откако акциите ќе се продадат на примарниот пазар, сите понатамошни купопродажби се случуваат овде, помеѓу инвеститорите. Парите не одат кај компанијата, туку од еден инвеститор кај друг.
Како индивидуален инвеститор, вие речиси секогаш ќе оперирате на секундарниот пазар.
Како да купите: Процесот во 4 јасни чекори
Купувањето акции е стандардизиран процес. Откако ќе одлучите во која компанија сакате да инвестирате, еве што следува:
Чекор 1: Склучете договор со брокер
Брокерот е вашиот овластен посредник – вашата порта кон берзата. Со него склучувате Договор за посредување со кој го овластувате да ги извршува вашите налози.
Чекор 2: Уплатете средства
Пред да можете да купите, мора да имате пари на вашата наменска сметка кај брокерот. Важно е да уплатите доволно средства за да ја покриете цената на акциите плус пресметаните провизии (брокерска, берзанска, депозитарна).
Чекор 3: Дадете налог за купување
Потпишувате Налог за купување во кој прецизирате кои акции сакате да ги купите, колку и по која максимална цена. Овој налог брокерот го внесува во електронскиот систем на берзата.
Чекор 4: Добивате потврда
Кога вашиот налог ќе се реализира (ќе се најде соодветен продавач), трансакцијата е склучена. Веднаш потоа, добивате Извештај од купопродажба – официјален документ кој потврдува дека вие сте новиот сопственик на акциите.
Како да продадете: Претворање на акциите во готовина
Процесот на продажба е речиси идентичен, само во обратна насока.
Чекор 1: Склучете договор (ако веќе немате)
Доколку користите нов брокер, повторно ќе треба да склучите договор.
Чекор 2: Дајте налог за продажба
Потпишувате Налог за продажба во кој ги наведувате акциите, количината и минималната цена по која сте спремни да ги продадете.
Чекор 3: Почекајте ги средствата (Т+2)
Откако ќе се изврши продажбата, брокерот ќе ги префрли парите на вашата трансакциска сметка. Важно е да знаете дека ова не се случува веднаш. Стандардната процедура за порамнување трае три работни дена (Т+3). Од вкупната сума на продажбата автоматски се одбиваат провизиите.
Чекор 4: Добијте потврда
Како и при купувањето, добивате Извештај од купопродажба кој ја документира целата трансакција.
Наместо заклучок
Тргувањето со акции не е коцкање, туку процес со јасни правила и процедури дизајнирани да обезбедат сигурност и транспарентност за сите учесници. Механиката е едноставна и лесна за учење.
Вистинскиот предизвик не лежи во тоа како да се купи или продаде, туку во тоа што и кога. А тоа е местото каде што знаењето и стратегијата ја прават целата разлика. Механизмот го знаете. Сега, време е за стратегија.